Hiểu chữ trước khi nói: Sự nhầm lẫn giữa truyền thông và pháp lý
(TRUYỀN THÔNG CÁ NHÂN - Bài 1)
Không phải ai đang nói nhiều trên mạng cũng đang làm truyền thông. Nhiều bạn trẻ ngộ nhận rằng mình đang “lan tỏa giá trị” nhưng thực chất lại vướng vào phát ngôn mang tính ràng buộc pháp lý. Kỹ năng ngôn từ không chỉ là việc chọn từ hay mà còn là hiểu đúng nghĩa của từ trong từng ngữ cảnh.
Có một sự thật âm thầm mà rất ít người để ý:
Khi ta phát ngôn trước công chúng, đặc biệt khi có lượng người theo dõi lớn, thì từng chữ, từng câu không còn chỉ là cảm xúc cá nhân – mà đã là một thông điệp có thể bị đối chiếu pháp lý.
Ranh giới giữa "nói vui" và "vi phạm" trong kỷ nguyên nội dung cá nhân rất mong manh, vì nhiều người nghĩ mình đang làm truyền thông – nghĩa là có quyền sáng tạo, bay bổng, cường điệu... nhưng thực chất họ đang phát ngôn với tư cách đại diện cho một sản phẩm, một hình ảnh thương mại, đôi khi còn là hình ảnh của cộng đồng.
Truyền thông không phải là đặc quyền để nói quá
Truyền thông – nếu hiểu đúng – là quá trình xây dựng mối liên kết bền vững bằng thông tin. Nhưng nhiều bạn trẻ hiện nay, vì tự tin vào sự nổi tiếng, nhầm lẫn giữa cảm xúc và trách nhiệm, đã dùng chữ không qua lọc kỹ:
Nói một sản phẩm là "tuyệt đối an toàn" – trong khi không có chứng nhận nào.
Gọi một trải nghiệm là "cách mạng mới" – trong khi chỉ là hàng thử nghiệm.
Tuyên bố "bảo hành trọn đời" – mà không rõ trọn đời là ai và bao lâu.
Những câu này nghe hay, thu hút, kích thích người mua, nhưng có thể bị xem là phát ngôn sai lệch, vi phạm quy định quảng cáo hoặc gây hiểu lầm có hậu quả.
Hiểu từ là hiểu trách nhiệm của từ
Một trong những kỹ năng ít được dạy nhưng cực kỳ quan trọng, đó là hiểu nghĩa của từ theo từng bối cảnh giao tiếp.
Từ "chống ung thư" không giống "giúp tăng cường sức đề kháng".
Từ "hữu cơ" không giống "trồng sạch".
Từ "thần kỳ" không thể dùng cho thứ chưa được chứng minh.
Khi đã phát ngôn sai – dù vô ý – thì hậu quả vẫn là có thật. Và mọi bản ghi, hình ảnh, video sẽ được trích xuất làm bằng chứng. Lúc đó không thể nói "ý tôi không phải vậy", vì chữ đã đi trước.
Khi nội dung cá nhân trở thành công cụ công cộng
Ngày xưa, phát ngôn sai là chuyện giữa vài người. Ngày nay, chỉ một video ngắn, một câu chữ trong story, một đoạn nói livestream… đều có thể bị phân tích, cắt ghép, đối chiếu. Và mọi phát ngôn trước công chúng đều có thể được xử lý như một tài liệu công khai.
Học hiểu chữ không phải để nói hay, mà để không nói sai
Giao tiếp thời nay không còn là “mình nói gì thì người ta hiểu vậy” – mà là “người ta hiểu gì thì mình chịu trách nhiệm tới đó”.
Đó là lý do kỹ năng ngôn từ cần được xem như một bộ môn nghiêm túc – không phải để làm truyền thông chuyên nghiệp, mà để giữ cho chính mình không vướng vào những hậu quả không đáng có chỉ vì một chữ nói sai.